Türkiye/Artvin

tarafından **Zynp391** Perş. Tem. 30, 2009 3:36 pm

Sarp dağlar, yeşil okyanus, derin vadilere doluşan sis ve hayal kervanları gibi doruklara tırmanan köyler... Çılgın Çoruh'un dağlara boyun eğdirdiği bir yamaçta salınan bir kent... Öyle bir kent ki, fırtınayla dalgalanmış Karadeniz'i andırır... Geçit vermez dağları, sarp coğrafyasıyla değil sadece; insanının çalışmasında, yürüyüşünde, şakasında, gülüşünde, horonunda o fırtınanın devinimi yansır. Artvin'dir burası; yeşilin renkleriyle afallatır insanı, her an bulutlarla oynaşır.

Fotoğraf: Tijen Burultay
Ne güzel bir sevda türküsüdür; “Ben seni sevduğumi de dünyalara bildirdum”. Bu türküyü bizim birçok sanatçımız çok güzel söyler, ama benim sevgili dostum Kazım Koyuncu, Hopa’nın o delişmen çocuğu bir başka efkarla, içli ince bir hasret duygusuyla söyler.Türkünün devamı bir sevdanın yer yer hüzünlü ama inceden gülümseten çağrısını, cilvesini dillendirir. Artvin’i bu içe işleyen türkünün ilk sözleriyle düşündüm onca zaman; özdeşleştirdim. Şimdi, “Ben oni sevduğumi bildireyrum dünyaya/ Dolaştım Livane’Yi hem atlı hem de yaya”.

Fırtınalı bir kış gününde Karadeniz’i düşünün… Artvin tastamam budur. Bu sadece coğrafya bakımından böyle değildir; insanın şakasından gülümsemesine şarkısından horonuna dek neredeyse yaşamın bütün alanalrında dur durak bilmeyen bir iniş çıkış, dışarıdan bakanı şaşkına çeviren bir devinim vardır.

Fırtınaya uğramış denizde düz gibi görünen her kesit az sonra bir bayıra, dağa emsal bir dalgaya döner. Artvin’de en küçük düzlüğündört yanı yokuş, dağ bayırdır. Fırtınanın alacakaranlığında dönenen deniz, binlerce rkle afalaltır insanı. Artvin sarp, yeşil, sisten ve hayaldendir.

Gerçeküstücü ressam Magriette’in başlığı “Bulutlardaki Şato” diye çevrilebilecek bir dizi resmi vardır. Bu resimler ayak bastpğımız toprakla üstümüzdeki boşluk kavramlarını yeniden düşünmeye zorlar insanı. Magriett bu resimlerinde, insanın yerçekimi alışkanlığıyla “boşluk1 dediğinin salt düşsel bir alan olup, olmadığnı; üstümüzdeki aleml, üzerinde yaladığımızın birbirine hangi bağlarla bağlandığını sorgulayan bir yol tutmuştur.

Artvin’İn yolları sıklıkla insana bu resimleri gösterir, çünkü yaşar Artvinli bu resimlerde. Gitmekte olduğumuz yolun bir yanı neredeyse 60-70 metre uçurum, uçurumun karşı kıyısında, aynı yükseklikteki kayaların başında taştan ve ahşap bir ev duruyor. Biraz hızlı gitsek göremeyebiliriz, çünkü zaman, eve kayanın rengini kazandırmış, renkler birbirine geçmiş, ev üstünde durduğuyla bir ve aynı özellikleri kazanmış. Önce “nasıl” diye, soruyor insan, sonra “neden”. Hangi duygu; hangi gereklilik insanı o kayanın başına bir ev yapmaya götürür?

Yolcu Artvin’İn yerleşmelerine bir de bu gözle bakacak ve evlerin, bir dağa tırmanan kafileler gibi “boşluğun” küçücük düzlüklerine dizildiğini görecektir.

Düşünün bir kış günü Karadeniz’i nasıl zorlu hayaller ilham eder; Artvin’in her dağı, dağ dorukların yakın her yaylası, bu çetin dağların arasındaki gölleri, daracık, dik, ürkütücü güzellikteki vadileri işte böyle zorlu hayallere götürür insanı.

Geçmişte Artvin’i de kapsayan coğrafyanın bir kısmının Çoroksi, Çorok, Kolhis gibi adlar taşıması bu bölgeye yerleşen Gürcü kabilelerine bağlanıyor. Bunlar Çoruh’a verilen tarihsel adlar, Osmanlı döneminde Livana/Livane denmesi ise Hurrilerin bu bölgeye verdikleri “Nigali” adıyla açıklanıyor. Pars Tuplacı, Osmanlı Şehirleri adlı çalışmasında, az duyulmuş ya da az kullanılan iki adından daha söz eder. Haspasus ve Acampsis. Cumhuriyetten önce ve cumhuriyetin ilk yıllarında Çoruh adını almış. Tarihi inceleyenler, bir dönem Artvani olarak kullanılan ve yakın tarihte Artvin biçimiyle ad olan sözcüğün kaynağı hakkında sağlıklı bir bilgiye henüz ulaşmamaış görünüyor.